Bezpieczeństwo funkcjonane zwiększa zyski
Głównym celem bezpieczeństwa funkcjonalnego jest ochrona pracowników dzięki zmniejszeniu liczby wypadków oraz zmniejszeniu ryzyka strat i kosztów związanych z szeroko rozumianym ryzykiem. Koszt ryzyka jest sumą składek ubezpieczeniowych, opłat administracyjnych związanych z roszczeniami, roszczeń odszkodowawczych pracowników, kosztów działu zarządzania ryzykiem (uposażenie, podróże, dodatkowe świadczenia pracownicze itp.), kosztów prawnych i innych, takich jak: opłaty urzędowe, oszacowania i konsultacje. Wydatki związane z kosztami ryzyka jakie ponosi firma są zazwyczaj bardzo wymierne.
Czym jest bezpieczeństwo funkcjonalne?
Bezpieczeństwo funkcjonalne przynosi korzyści użytkownikom poprzez redukcję kosztów, nie zmniejszając równocześnie poziomu bezpieczeństwa. Pozwala osiągnąć zarówno maksymalną wartość produkcji, jak i znacznie zwiększyć bezpieczeństwo.
Do zastosowania bezpieczeństwa funkcjonalnego i związanych z nim norm konieczne są odpowiednie dane, takie jak prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznej awarii w ciągu jednej godziny (PFHd) lub średni czas do wystąpienia niebezpiecznej awarii (MTTFd). Tym samym wprowadzony zostaje czynnik czasu, ponieważ bezpieczeństwo funkcjonalne pozwala Państwu obliczyć niezawodność systemu bezpieczeństwa. Wyniku nie należy traktować jako absolutną i pewną wartość, ale raczej jako orientacyjną oraz względną ocenę ilościową,która może uchronić przed zastosowaniem nieodpowiednich urządzeń.
Uzasadnienie biznesowe dla inwestycji związanych z bezpieczeństwem
Biała księga firmy Rockwell Automation przedstawia w zarysie długoterminowe korzyści finansowe, jakich mogą oczekiwać producenci dzięki wprowadzeniu pełnych programów bezpieczeństwa pracy przy maszynach na stanowiskach pracy, co stanowi formę ubezpieczenia się od potencjalnego ryzyka. Biała księga zatytułowana ?Proving the Value of Safety? (?Udowodnienie znaczenia bezpieczeństwa?) jest zamieszczony na stronie internetowej dotyczącej bezpieczeństwa: www.rockwellautomation.com/go/prsafety
Podobnie jak paszport daje możliwość podróżowania po różnych krajach, tak system sterowania, w którym zastosowano zasadę bezpieczeństwa funkcjonalnego, daje użytkownikowi ?paszport do bezpieczeństwa?. Wynika to z faktu, że system uwzględniający bezpieczeństwo funkcjonalne spełnia międzynarodowe normy bezpieczeństwa, dzięki czemu jest on zgodny z normami stosowanymi w większości krajów. W rezultacie będą Państwo mieli znacznie większe globalne możliwości rynkowe sprzedaży swoich produktów nowym odbiorcom.
Czym jest bezpieczeństwo funkcjonalne?
Jest ono częścią wdrożenia ogólnego systemu bezpieczeństwa, która zależy od prawidłowego funkcjonowania procesu lub urządzeń w związku z przyjętymi wejściowymi danymi dotyczącymi bezpieczeństwa operacyjnego. Odnosi się do fizycznych operacji przy maszynie lub podczas procesu produkcyjnego. Innymi słowy, bezpieczeństwo funkcjonalne jest równoznaczne z pewnością co do zdolności systemu sterowania opartego na systemie bezpieczeństwa do wykonywania swoich funkcji w określonym czasie.
Nazwa ?bezpieczeństwo funkcjonalne? kojarzona jest często z programowalnymi systemami bezpieczeństwa, ale jest to nieporozumienie. Odnosi się ona bowiem do całego zakresu urządzeń, takich jak blokady, kurtyny świetlne, przekaźniki bezpieczeństwa, programowalne sterowniki logiczne PLC, a także bezpieczne napędy, które są podłączane w celu stworzenia systemu bezpieczeństwa.
Przykładem bezpieczeństwa funkcjonalnego może być układ zabezpieczający przed nadmiernym wzrostem temperatury z zastosowaniem czujnika termicznego w uzwojeniach silnika elektrycznego, który ma za zadanie wyłączyć zasilanie zanim silnik ulegnie przegrzaniu. Czujnik termiczny wykonuje swoją funkcję, czyli działanie, tak aby pomóc w zapewnieniu bezpieczeństwa.
Inny przykład to porównanie sztywnej stałej osłony z osłoną blokującą sterowaną elektrycznie. Sztywna stała osłona nie stanowi elementu bezpieczeństwa funkcjonalnego. Jakkolwiek spełnia ona funkcję bezpieczeństwa ? odgradzając osoby po stronie zewnętrznej od materiałów wewnątrz ? jednak nie jest uważana za element ?bezpieczeństwa funkcjonalnego?, ponieważ w tym układzie nie wprowadza się danych wejściowych. Natomiast blokowane drzwi są przykładem elementu bezpieczeństwa funkcjonalnego. Gdy osłona jest otwarta, układ blokady jest ?daną wejściową? w systemie, który zapewnia osiągnięcie stanu bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo funkcjonalne wchodzi w zakres procesu redukcji ryzyka. Proces redukcji ryzyka obejmuje następujące etapy:
- Eliminacja ryzyka w czasie projektowania poprzez zastosowanie bezpiecznych koncepcji projektowych.
- Zastosowanie osłon zabezpieczających i środków ochronnych wraz z osłonami sztywnymi i urządzeniami zabezpieczającymi.
- Zastosowanie uzupełniających środków bezpieczeństwa włącznie z osobistym wyposażeniem ochronnym (PPE).
- Zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania pracy poprzez zastosowanie procedur, szkoleń i nadzoru.
Bezpieczeństwo funkcjonalne zmniejszania ryzyko. Gdy zostanie wdrożone w sposób kompleksowy/całościowo staje się częścią integralną systemu bezpieczeństwa.
Analiza zagrożeń i ocena ryzyka
Pierwszym z pięciu etapów cyklu bezpiecznego życia jest przeprowadzenie analizy zagrożeń i oceny ryzyka:
- Ocena ryzyka i analiza zagrożeń.
- Wymagania systemu bezpieczeństwa.
- Wdrożenie systemu bezpieczeństwa.
- Zatwierdzenie systemu bezpieczeństwa.
- Obsługa i usprawnianie systemu bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo funkcjonalne jest częścią cyklu bezpiecznego życia, ponieważ uwzględnione jest w etapach 2,3 i 4.
Bardzo pomocna podczas projektowania wyposażenia i związanych z nim systemów sterujących będzie analiza zagrożeń. Dzięki niej będzie można stwierdzić czy zapewnienie odpowiedniej ochrony przed każdym istotnym niebezpieczeństwem wymaga uwzględnienia bezpieczeństwa funkcjonalnego. Jeżeli wymaga, wówczas użytkownicy mogą uwzględnić bezpieczeństwo funkcjonalne w wymaganiach dotyczących projektowania maszyn, wdrożenia i zatwierdzania.
Analiza zagrożeń określa zakres czynności pozwalających uniknąć niebezpiecznych wypadków związanych z pracą lub obsługą maszyn. Ponadto, ocena ryzyka zapewnia integralność bezpieczeństwa wymaganą przez system bezpieczeństwa, aby ryzyko można było uznać za dopuszczalne.
